Nâng cao hiệu quả đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy đối với chính quyền địa phương của tỉnh Hà Tĩnh - Kết quả qua chuyến đi nghiên cứu thực tế của lớp Trung cấp lý luận chính trị không tập trung huyện Kim Bôi, Tỉnh Hoà Bình (năm học 2022 - 2023)

Tổ chức đoàn cán bộ, giảng viên và 75 học viên lớp Trung cấp lý luận chính trị không tập trung huyện Kim Bôi đi nghiên cứu thực tế do đồng chí Hà Thị Thanh Hải - Phó Hiệu trưởng là Trưởng đoàn, đồng thời có sự quản lý của Trưởng Ban Tổ chức huyện uỷ Kim Bôi, đại diện khoa Nhà nước và pháp luật, của Chủ nhiệm lớp. Qua thời gian nghiên cứu thực tế (Từ ngày 19/4/2023 đến ngày 23/4/2023), Đoàn đựơc đi tham quan một số di tích lịch sử của tỉnh Nghệ An, tỉnh Hà Tĩnh; đặc biệt, nghe báo cáo, chia sẻ kinh nghiệm về việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy đối với chính quyền địa phương của tỉnh Hà Tĩnh theo Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII. Qua chuyến đi, đoàn nghiên cứu đã thu được nhiều kết quả tốt đẹp.

Hà Tĩnh thuộc vùng Bắc Trung bộ Việt Nam, có tọa độ địa lý từ 17⁰54' đến 18⁰50' vĩ Bắc và từ 103⁰48' đến 108⁰00' kinh Đông. Phía Bắc giáp tỉnh Nghệ An; phía Nam giáp tỉnh Quảng Bình; phía Tây giáp hai tỉnh nước bạn Lào là Bôlykhămxay và Khăm Muộn, với đường biên giới dài hơn 164km; phía Đông có bờ biển dài 137 km; có Quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh, đường sắt Bắc - Nam đi qua; có Quốc lộ 8A sang nước bạn Lào qua Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo, Quốc lộ 12 nối cảng Vũng Áng đi qua tỉnh Quảng Bình đến Cửa khẩu Quốc tế Cha Lo.

Diện tích đất tự nhiên của tỉnh gần 6.000km², chiếm 1,7% diện tích cả nước; có 13 đơn vị hành chính cấp huyện (gồm 01 thành phố, 02 thị xã và 10 huyện), với 216 xã, phường và thị trấn. Đồi núi chiếm khoảng 80% diện tích, tập trung hầu hết ở vùng phía Tây và phía Nam tỉnh; diện tích đồng bằng chiếm khoảng 20%.

 

Tổ chức bộ máy cơ quan Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể các cấp tiếp tục được sắp xếp, kiện toàn với lộ trình, bước đi thích hợp gắn với bổ sung, ban hành quy định về chức năng, nhiệm vụ, xây dựng quy chế làm việc, quy chế phối hợp công tác. Chủ động sắp xếp tổ chức bộ máy, thực hiện thí điểm sắp xếp những cơ quan, đơn vị có chức năng, nhiệm vụ tương đồng, tinh giản biên chế để hoạt động hiệu lực, hiệu quả và giảm chi thường xuyên, tăng chi đầu tư phát triển.

 - Thực hiện thí điểm mô hình mới về tổ chức bộ máy và kiêm nhiệm chức danh của địa phương theo quy định: Hợp nhất Văn phòng Đoàn Đại biểu Quốc hội, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Văn phòng Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội; Văn phòng cấp ủy với Văn phòng Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân thành một văn phòng chung; hợp nhất Ban Tổ chức cấp ủy với phòng Nội vụ, Ủy ban Kiểm tra với Thanh tra tại huyện Đức Thọ.

 Nhất thể hóa chức danh Bí thư cấp ủy đồng thời chủ tịch UBND tại 01 huyện; 13/13 huyện, thành phố, thị xã thực hiện nhất thể hóa chức danh Trưởng ban Tuyên giáo đồng thời Giám đốc Trung tâm chính trị; 04/13 huyện, thành phố Trưởng ban Dân vận đồng thời Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc.

- Rà soát, điều chỉnh, sắp xếp tổ chức bộ máy

Tại cấp tỉnh: Số lượng các sở, ban, ngành cấp tỉnh: Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh có 22 sở, ban, ngành (giai đoạn từ 2018 – 2020, có 21 đơn vị. Số lượng văn phòng, thanh tra, phòng chuyên môn, nghiệp vụ, chi cục và tổ chức tương đương thuộc cơ cấu tổ chức của Sở: Hiện nay có 136 tổ chức, trong đó có 123 phòng chuyên môn, 10 chi cục, 02 ban và 01 tổ chức hành chính đặc thù. So với thời điểm trước khi thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, giảm 31 tổ chức, trong đó có 27 phòng chuyên môn và 04 chi cục.

Tại cấp huyện: Số lượng cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện: Hiện nay có 152 phòng. So với thời điểm trước khi thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, giảm 03 phòng do thực hiện thí điểm hợp nhất các Ban Đảng và các phòng chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện tại huyện Đức Thọ (Văn phòng huyện ủy và Văn phòng HĐND và UBND thành Văn phòng cấp ủy – chính quyền huyện; UB Kiểm tra huyện ủy và Thanh tra thành Cơ quan Kiểm tra- Thanh tra huyện; Ban Tổ chức huyện ủy và Phòng Nội vụ thành Cơ quan Tổ chức- Nội vụ huyện).

Tại cấp xã: Thực hiện sắp xếp 80 đơn vị hành chính cấp xã, hình thành 34 đơn vị hành chính cấp xã (giảm 46 đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019-2021) theo Nghị quyết số 819 ngày 21/11/2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2019 - 2021. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 216 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 21 phường, 12 thị trấn, 183 xã.

Thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW, ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đến cuối năm 2019 khối cơ quan Đảng, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội giảm 13,06% biên chế; khối cơ quan Nhà nước giảm 8,7%; các đơn vị sự nghiệp công lập giảm 8%. Đối với cấp xã: Tổng số biên chế cán bộ, công chức giảm 22,3%, số người hoạt động chuyên trách, giảm 46,%.

- Bố trí cán bộ, công chức cấp xã, những người hoạt động không chuyên trách cấp xã; bố trí số lượng, chức danh cán bộ ở thôn, tổ dân phố: Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 19/2021/QĐ-UBND ngày 16/4/2021 quy định số lượng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh, trong đó, số lượng cán bộ, công chức cấp xã được bố trí phù hợp với vị trí việc làm, đã giảm 820 người, trong đó có 285 cán bộ và 535 công chức. So với thời điểm trước khi thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW số lượng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã giảm 1.857 người và số lượng người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố giảm 2.712 người.

-  Về quản lý, sử dụng và tinh giản biên chế: Việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW gắn chặt với việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW, ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị khóa XI về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Sau 05 năm triển khai thực hiện Nghị quyết đã đem lại những kết quả rất tích cực. Việc quản lý biên chế từng bước được đổi mới, sử dụng hiệu quả, giảm bớt gánh nặng cho ngân sách. Để thực hiện chính sách tinh giản biên chế, Hội đồng nhân dân tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 164/2019/NQ-HĐND ngày 20/8/2019 về một số chính sách hỗ trợ cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách cấp xã trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế. Kết quả từ 2017 đến 2021, đã thực hiện chính sách tinh giản biên chế cho 2.162 người, trong đó có 93 biên chế hành chính, 913 biên chế sự nghiệp và 1.156 cán bộ, công chức cấp xã.

- Thực hiện khoán chi phụ cấp cho người hoạt động không chuyên trách cấp xã và thôn, tổ dân phố

Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành Nghị quyết 258/2020/NQ-HĐND ngày 20/8/2020 quy định số lượng, mức khoán chi phụ cấp đối với người hoạt động không chuyên trách cấp xã, thôn, tổ dân phố; mức bồi dưỡng đối với người trực tiếp tham gia công việc ở thôn, tổ dân phố. So với quy định của Trung ương, tỉnh Hà Tĩnh quy định số lượng ít hơn, cụ thể: người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã tối đa không quá 09 người. Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố không quá 02 người.

Thực hiện khoán quỹ phụ cấp, bao gồm cả hỗ trợ bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế để chi trả hàng tháng đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã theo Quyết định phân loại đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn như sau: Loại 1 được khoán quỹ phụ cấp bằng 16,0 lần mức lương cơ sở; Loại 2 được khoán quỹ phụ cấp bằng 13,7 lần mức lương cơ sở; Loại 3 được khoán quỹ phụ cấp bằng 11,4 lần mức lương cơ sở.

Thực hiện khoán quỹ phụ cấp để chi trả hàng tháng đối với người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố như sau: Thôn, tổ dân phố loại 1 được khoán quỹ phụ cấp bằng 3,6 lần mức lương cơ sở; Thôn, tổ dân phố loại 2 được khoán quỹ phụ cấp bằng 3,3 lần mức lương cơ sở; Thôn, tổ dân phố loại 3 được khoán quỹ phụ cấp bằng 3,0 lần mức lương cơ sở.

- Tiếp tục, sắp xếp, sáp nhập các thôn, tổ dân phố không bảo đảm tiêu chuẩn theo quy định của Nhà nước

Triển khai thực hiện việc sáp nhập thôn, tỉnh Hà Tĩnh đã lãnh đạo, chỉ đạo, tham mưu ban hành các Nghị quyết, Quyết định, Chỉ thị về việc sáp nhập thôn, tổ dân phố; theo đó, các sở, ban, ngành, các huyện, thành phố, thị xã theo chức năng nhiệm vụ tổ chức tham mưu thực hiện. Hà Tĩnh sáp nhập 2.837 thôn/ tổ dân phố còn 1.946 thôn, tổ dân phố, giảm 873 thôn, tổ dân phố. Trong những năm tiếp theo Hà Tĩnh tiếp tục, sắp xếp, sáp nhập các thôn, tổ dân phố không bảo đảm tiêu chuẩn theo quy định của Nhà nước.

Tuy nhiên, việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy đối với chính quyền địa phương của tỉnh Hà Tĩnh còn có mặt hạn chế, bất cập như: Một số cấp ủy chưa nhận thức sâu sắc, đầy đủ quan điểm, chủ trương, giải pháp trong việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy đối với chính quyền địa phương, dẫn đến việc lãnh đạo, chỉ đạo chưa kịp thời và thiếu quan tâm sâu sát; việc xây dựng ban hành chương trình hành động, kế hoạch cụ thể thực hiện ở một số nơi còn biểu hiện hình thức, hiệu quả chưa cao, không sát với tình hình thực tiễn ở địa phương, cơ quan, đơn vị; trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện một số cấp ủy chưa có quyết tâm chính trị cao; còn có biểu hiện chờ đợi, ngại va chạm, sợ thay đổi trong công tác tổ chức bộ máy và cán bộ; chưa chú trọng các giải pháp tái cơ cấu để nâng cao chất lượng bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức mà chỉ chủ yếu nhằm vào việc cắt giảm, sáp nhập theo cơ học; bộ máy chính quyền ở một số xã chưa thực sự vững mạnh, chưa phát huy tốt vai trò, chức năng, nhiệm vụ theo quy định; một số lĩnh vực chuyên môn đối với công chức cấp xã chưa được đào tạo chuyên sâu về chuyên môn (thương mại, dịch vụ, xây dựng, quy hoạch…) nên ảnh hưởng đến chất lượng tham mưu thực hiện nhiệm vụ của Uỷ ban nhân dân cấp xã.

 

Để nâng cao hiệu quả việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy đối với chính quyền địa phương của tỉnh Hà Tĩnh trong thời gian tới, cần chú trọng một số công việc cơ bản sau:

- Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, đồng bộ với quyết tâm cao nỗ lực lớn và hành động quyết liệt của các cấp ủy, chính quyền. Trong đó, chú trọng vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo việc rà soát và xây dựng các phương án sắp xếp, lấy kết quả thực hiện sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế là một trong những nội dung đánh giá, xếp loại hằng năm đối với cán bộ, đảng viên có liên quan. Phối hợp chặt chẽ, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong quá trình thực hiện.

- Chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, làm tốt công tác tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, người dân nhận thức rõ nhiệm vụ chính trị, lợi ích của việc sắp xếp để tạo được sự đồng thuận trong quá trình thực hiện.

- Sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế phải xuất phát từ tình hình thực tế của cơ quan, đơn vị và phải xây dựng đề án, kế hoạch, lộ trình cụ thể; quá trình thực hiện phải công khai, khách quan, dân chủ, công bằng, bên cạnh sự quyết tâm nỗ lực cao cũng cần đề cao quyền lợi, lợi ích, tránh gây tâm lý hoang mang, mất đoàn kết trong cơ quan, đơn vị.

- Việc sắp xếp phải căn bản, cách làm phù hợp, chặt chẽ, thận trọng, hiệu quả, chắc chắn, không chủ quan, phải chín muồi, nơi đã rõ, có điều kiện thuận lợi thì làm trước; phù hợp với quy hoạch tổng thể, yêu cầu phát triển; bảo đảm ổn định chính trị - xã hội, không gây xáo trộn lớn; đồng thời chú trọng cân nhắc kỹ các yếu tố đặc thù về lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, điều kiện địa lý - tự nhiên, cộng đồng dân cư và yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh chính trị, trật tự xã hội.

- Thực hiện tốt công tác đánh giá gắn với vị trí việc làm trước khi tiến hành sắp xếp, bố trí, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Xây dựng phương án sắp xếp, bố trí công tác hợp lý đối với đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhằm tạo sự ổn định, phát triển của các đơn vị, địa phương sau sắp xếp. Cụ thể hóa các phương án giải quyết số cán bộ, công chức, viên chức dôi dư sau sắp xếp. Ban hành chính sách riêng của tỉnh để giải quyết cán bộ, công chức, viên chức dôi dư sau sắp xếp ngoài chính sách chung của Trung ương.

- Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 18- NQ/TW, kịp thời phát hiện những tồn tại, hạn chế để chấn chỉnh, khắc phục những sai sót, xem đây là nhiệm vụ thường xuyên của cấp ủy các cấp.

 

Chuyến nghiên cứu thực tế của học viên lớp Trung cấp lý luận chính trị không tập trung huyện Kim Bôi (năm học 2022 - 2023) đã thu được nhiều kết quả thiết thực, học viên có cơ hội trải nghiệm, gắn kết giữa lý luận và thực tiễn, qua đó vận dụng sáng tạo những kiên thức đã học vào công tác ở địa phương, đơn vị; vận dụng kết quả nghiên cứu thực tế, đúc rút kinh nghiệm cho việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của địa phương. Thông qua chuyến đi nghiên cứu thực tế, học viên rèn luyện kỹ năng quan sát, đánh giá, vận dụng những kiến thức đã học vào giải quyết tình huống cụ thể, thấy được ý nghĩa của việc nghiên cứu thực tế đối với cơ quan, đơn vị và bản thân, từ đó đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy đối với chính quyền địa phương trong thời gian tới.

                                                   ThS. Hoàng Thị Năm - Phó Trưởng khoa Nhà nước và pháp luật

                                                                  Trường  Chính trị tỉnh Hoà Bình