Bảo đảm quyền con người, quyền công dân, góp phần xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân
Thứ năm - 28/04/2022 22:19
Quyền con người là thành quả phát triển lâu dài của lịch sử nhân loại, là giá trị chung của các dân tộc. Ngày nay, quyền con người, quyền công dân được xem là thước đo sự tiến bộ và trình độ văn minh của xã hội, không phân biệt chế độ chính trị, trình độ phát triển kinh tế và bản sắc văn hóa. Về lý luận cũng như thực tế, nhân quyền hay quyền cơ bản của con người, công dân là những quyền không thể thiếu để cá nhân có thể tồn tại và phát triển bình thường với tư cách là một thành viên của cộng đồng xã hội trong một giai đoạn lịch sử nhất định.
Lần đầu tiên trong lịch sử lập hiến Việt Nam, năm 1992 chính thức ghi nhận quyền con người vào Hiến pháp “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa và xã hội được tôn trọng, thể hiện ở các quyền công dân và được quy định trong Hiến pháp và luật”1. Tuy nhiên, Hiến pháp 1992 các quyền con người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội thể hiện ở quyền công dân thì ở Hiến pháp 2013 kế thừa và chỉ rõ quyền con người thuộc tất cả mọi người mà không dừng lại ở công dân và được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật.
Việc ghi nhận các quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân ở vị trí chương 2 của Hiến pháp 2013 đã phản ánh xu thế hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, có hiệu quả của đất nước, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân ở Việt Nam. Đến nay, Việt Nam đã nỗ lực rất lớn trong việc tôn trọng và thừa nhận quyền con người và bảo vệ quyền công dân theo tinh thần luật pháp quốc tế và giải quyết hài hòa các mối quan hệ giữa luật pháp quốc tế và luật pháp quốc gia trong quá trình xây dựng và thực thi pháp luật đảm bảo những cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Điều này tiếp tục được Đảng ta khẳng định nhất quán tại Đại hội lần thứ XIII là “tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân; hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp”2
Quyền con người, quyền công dân gắn liền với bản chất quyền lực của Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Do đó, trách nhiệm của Nhà nước là phải bảo đảm và không ngừng phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong mọi hoàn cảnh phù hợp với mục tiêu xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, văn minh và xu hướng toàn cầu hóa hội nhập quốc tế toàn diện với cơ chế bảo vệ quyền con người, quyền công dân của các quốc gia.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Đảng ta khẳng định quan điểm “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, vì nhân dân phục vụ và vì sự phát triển của đất nước”3.
Trong đó, chú trọng đổi mới tổ chức và hoạt động của cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất; hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; bảo vệ Hiến pháp, bảo vệ quyền con người, quyền công dân; xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân; nền tư pháp Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; hoàn thiện tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với địa bàn nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; xây dựng đội ngũ cán bộ công chức; gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với thi hành pháp luật;…
Thực hiện thắng lợi và đưa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào cuộc sống trong điều kiện xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đòi hỏi Nhà nước ta cần thực hiện trách nhiệm và nghĩa vụ là cơ quan xây dựng và thực thi pháp luật bảo vệ quyền con người, quyền công dân bằng các quy định pháp luật phù hợp với Hiến pháp Việt Nam và luật pháp quốc tế. Vì vậy, để “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị”4, bên cạnh các nội dung đã đề ra thì quyền con người, quyền công dân thật sự được chú trọng và quan tâm.
Một là, hoàn thiện cơ chế pháp lý bảo vệ và ghi nhận quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp, văn kiện Đại hội XIII của Đảng và các công ước, điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia là thành viên. Với trách nhiệm và nghĩa vụ của Nhà nước đã nổ lực cụ thể hóa bằng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật như: Luật quốc tịch, Luật khiếu nại, Luật tố cáo, Luật trách nhiệm bồi thường của nhà nước, Bộ luật lao động, Bộ luật dân sự, Luật bảo hiểm xã hội, Luật khám bệnh và chữa bệnh, Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng, Luật người cao tuổi, Luật Người lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng,…và thường xuyên, kịp thời sửa đổi, bổ sung các luật, các văn bản dưới luật phù hợp với thực tiễn. Thiết lập cơ chế bảo hộ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài theo Hiến pháp và các điều ước quốc tế về hợp tác lao động thông qua cơ quan đại sứ quán, lãnh sứ quán, hội người Việt Nam ở các quốc gia sở tại, phát huy thế mạnh của cộng đồng người Việt Nam hướng về xây dựng quê hương đất nước. Tiếp tục nghiên cứu, xây dựng trình Quốc hội phê chuẩn các luật mới cụ thể hóa quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp 2013 làm cơ sở áp dụng bên cạnh sửa đổi, bổ sung, thay thế các luật không phù hợp với quá trình hội nhập quốc tế.
Hai là, phát huy mạnh mẽ và đặt yêu cầu lắng nghe Nhân dân hiện thực hóa nội dung mới được bổ sung tại Đại hội lần thứ XIII của Đảng là "dân giám sát, dân thụ hưởng" để thực hiện tốt, có hiệu quả phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng". Thực tiễn đã chứng minh, Nhân dân là “tai mắt” của Đảng, nhân dân ở khắp mọi nơi, họ thường xuyên giám sát, theo dõi sát sao, vì vậy Đảng, Nhà nước ta phải thường xuyên lắng nghe Nhân dân, lắng nghe các tổ chức quần chúng nhân dân, lắng nghe Mặt trận Tổ quốc ở cơ sở. Thông qua Nhân dân, Đảng và Nhà nước ta kịp thời ngăn ngừa, đấu tranh khắc phục các hiện tượng quan liêu, cửa quyền, hách dịch, sách nhiễu, hay thờ ơ, vô cảm trước những khó khăn, bức xúc, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, vi phạm các quyền của công dân của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Ba là, tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, bảo đảm Quốc hội thực sự là cơ quan thực thi quyền lập pháp, cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của Nhân dân. Trong đó, đổi mới quy trình lập pháp phải hướng đến mục tiêu con người, nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị cho các đại biểu quốc hội, cán bộ, đảng viên làm công tác xây dựng, ban hành và thực thi pháp luật.
Mục tiêu lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm yêu cầu phát triển nhanh, bền vững. Với trách nhiệm và nghĩa vụ của Nhà nước là tạo điều kiện cho mọi người dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội, bình đẳng trước pháp luật về cơ hội thụ hưởng phúc lợi xã hội, tiếp cận hệ thống an sinh xã hội, tạo cơ chế chính sách để bảo đảm mọi người có quyền sống và tính mạng con người được pháp luật bảo hộ… Như vậy, mới thực sự là nhà nước pháp quyền xã hội vì nhân dân phục vụ và hướng đến mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh với phương châm dân giám sát, dân thụ hưởng trên nền tảng hệ thống pháp luật đồng bộ, tôn trọng và bảo vệ con người.
(1). Điều 50, Hiến pháp năm 1992.
(2) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, NXB chính trị quốc gia sự thật, tr 175.
(3) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, NXB chính trị quốc gia sự thật, tr 118.
(4) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, NXB chính trị quốc gia sự thật, tr 174, 175.
Tác giả: Th.S Nguyễn Hà Giang - Giảng viên Khoa Nhà nước và Pháp luật
Khai giảng lớp bồi dưỡng kiến thức kinh điển Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh
V.I.Lênin với việc bảo vệ, phát triển tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về Đảng cộng sản – Ý nghĩa đối với việt nam
Hà Tĩnh tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 120 năm Ngày sinh Tổng Bí thư Trần Phú
Thông báo về điều chính thời gian nghỉ lế Ngày Chiến thắng 30/4 và NgàyQuốc tế lao động 1/5
Hội thảo khoa học: “Tổng Bí thư Trần Phú - Chiến sỹ cộng sản kiên trung, bất khuất, người con ưu tú của dân tộc Việt Nam”.
Bế giảng các Lớp Bồi dưỡng ngạch chuyên viên và tương đương khoá 117, khoá 118 và Ngạch chuyên viên chính và tương đương khóa 29
Tọa đàm "Phát huy tinh thần đấu tranh phản biện của cán bộ, đảng viên trẻ theo gương Tổng Bí thư Trần Phú"
